Hướng dẫn kỹ thuật trồng và chăm sóc bí đỏ

        I. Giới thiệu chung

        Bí đỏ (bí ngô) là loại cây trồng thuộc họ bầu bí, có giá trị dinh dưỡng cao, dễ trồng và thích nghi tốt với điều kiện khí hậu, đất đai ở nhiều vùng miền. Quả bí đỏ không chỉ dùng làm thực phẩm mà còn có giá trị trong y học cổ truyền và công nghiệp chế biến. Những năm gần đây, nhiều địa phương đã đưa cây bí đỏ vào cơ cấu cây trồng chính do hiệu quả kinh tế cao, dễ chăm sóc và phù hợp với xu hướng nông sản sạch.

         Để đạt được năng suất cao và sản phẩm chất lượng, việc nắm chắc quy trình kỹ thuật trồng và chăm sóc là yếu tố quyết định.

           II. Điều kiện sinh thái thích hợp

           - Ánh sáng: Bí đỏ là cây ưa sáng mạnh, cần ánh nắng trực tiếp để phát triển khỏe mạnh, ra hoa đậu trái tốt.

          - Nhiệt độ: Nhiệt độ sinh trưởng lý tưởng: 22–30°C. Nhiệt độ nảy mầm tốt nhất: 30–32°C. Nhiệt độ thấp cản trở sinh trưởng; nhiệt độ quá cao ảnh hưởng quá trình ra hoa, thụ phấn và năng suất.

           - Độ ẩm: Cây cần độ ẩm 70–80%; tuy có khả năng chịu hạn nhưng rất mẫn cảm với ngập úng. Phải đảm bảo thoát nước tốt trong mùa mưa.

             - Đất trồng: Phù hợp với đất tơi xốp, giàu mùn, pH từ 6,0 – 6,5. Đất thịt nhẹ, đất phù sa ven sông, đất pha cát là lý tưởng nhất. Phải xử lý đất trước khi trồng để tiêu diệt nấm bệnh, tuyến trùng, làm sạch cỏ dại và cải thiện độ phì bằng phân chuồng hoai mục, vôi nông nghiệp.

Lên luống và bón lót

           III. Kỹ thuật trồng bí đỏ

            1. Thời vụ trồng

           - Vụ Xuân Hè: Gieo hạt từ 25/1 – 15/2, thu hoạch tháng 4 – 5.

            - Vụ Đông: Gieo hạt từ 15/9 – 15/10, thu hoạch tháng 11 – 1 năm sau.

            2. Làm đất và lên luống

            - Cày bừa kỹ, làm đất nhỏ, dọn sạch cỏ dại.

           - Lên luống cao để tránh ngập: cao 25–30 cm (vụ Xuân Hè), 20–25 cm (vụ Đông); mặt luống rộng 80 cm, rãnh 30–40 cm.

            - Bón lót 15–20 tấn phân chuồng hoai mục + 50–60 kg vôi/ha, trộn đều vào đất 7–10 ngày trước trồng.

           - Có thể phủ rơm rạ hoặc màng nông nghiệp để giữ ẩm và hạn chế cỏ dại.

           3. Gieo hạt và cây con

           - Xử lý hạt giống: Ngâm nước ấm 30–35°C trong 6–8 giờ, ủ khăn ẩm ở 20–25°C đến khi hạt nứt nanh.

          - Gieo bầu: Trộn giá thể (đất + trấu hun + phân chuồng theo tỉ lệ 4:3:3). Gieo hạt vào khay bầu, tưới giữ ẩm, tránh nắng gắt.

            - Tiêu chuẩn cây giống đem trồng: 10–15 ngày tuổi, có 1–2 lá thật, cây khỏe, không sâu bệnh.

Hạt giống bí đỏ

         4. Mật độ và khoảng cách trồng

         Trồng 1 hàng/cách luống, cây cách cây: 100 cm (vụ Đông); 80 cm (vụ Xuân Hè)

         Mật độ: 8.000–9.000 cây/ha.

         Lượng hạt: 700 g – 1 kg/ha.

         5. Kỹ thuật trồng

         - Trồng vào sáng sớm hoặc chiều mát.

         - Nhẹ nhàng đặt cây giống xuống hố trồng, lấp kín bầu đất, tưới đủ ẩm.

          - Sau 7–10 ngày kiểm tra, trồng dặm cây yếu hoặc chết.

           IV. Kỹ thuật chăm sóc

           1. Tưới nước

           - Giai đoạn cây con: tưới ngày 2 lần (sáng, chiều).

           - Sau hồi xanh: giảm còn 2–3 ngày/lần.

           - Giai đoạn ra hoa, đậu quả: tưới nhiều hơn, giữ ẩm ổn định.

           2. Bấm ngọn và tỉa cành

          - Khi dây dài 1 m: bấm ngọn để kích thích nhánh cấp 1.

          - Chỉ để 2–3 nhánh khỏe/mỗi cây.

           - Tỉa bớt hoa đực sau thụ phấn, cắt lá già, lá bệnh để cây thông thoáng.

Tỉa bớt ngọn để tập trung nuôi quả

            3. Thụ phấn bổ sung

            - Do hoa đực và hoa cái không nở đồng thời nên cần thụ phấn tay.

            - Thời điểm tốt nhất: 7–9 giờ sáng, ngày nắng ráo.

             - Dùng hoa đực chà vào nhụy hoa cái, tỉ lệ đậu quả sẽ cao hơn.

Thụ phấn bổ sung giúp cây nhanh đậu quả

             4. Bón phân

             Lượng bón/ha: Phân hữu cơ: 1,5 tấn, NPK 5-10-3: 500–600 kg, NPK 13-13-13: 350–400 kg

             Cách bón:

           - Bón lót: Toàn bộ phân hữu cơ + NPK 5-10-3.

            - Bón thúc (chia 3 lần NPK 13-13-13):

                + Lần 1: 20% sau hồi xanh

                + Lần 2: 30% khi cây ra hoa

                + Lần 3: 50% sau 10–15 ngày từ lần 2

                5. Làm cỏ và vun gốc

                - Làm cỏ thường xuyên, đặc biệt khi cây còn nhỏ.

                - Vun gốc sau bón thúc để giữ phân, tránh đổ ngã.

               6. Phòng trừ sâu bệnh

              - Bệnh thường gặp: sương mai, phấn trắng, khảm, thán thư, chết cây con.

              - Sâu hại: sâu đục quả, sâu đất, bọ trĩ, rệp, nhện đỏ…

             - Biện pháp phòng trị:

             + Vệ sinh ruộng, luân canh cây trồng.

              + Sử dụng thuốc BVTV như Actara, Vertimec, Oshin… đúng liều lượng và thời gian cách ly.

              V. Thu hoạch và bảo quản

            - Sau 30–35 ngày đậu quả có thể thu quả non. Nếu thu quả già thì sau 60 ngày thụ phấn, khi: Vỏ cứng màu vàng, cuống vàng, lớp vỏ có phấn trắng.

            - Cách thu: Dùng dao sắc cắt cuống 1–2 cm.

            - Bảo quản: nơi khô ráo, thoáng mát (<20°C), có thể để được 2–3 tháng.

Bí đỏ được thu hoạch

         Việc áp dụng đúng quy trình kỹ thuật trong trồng và chăm sóc bí đỏ sẽ giúp bà con nông dân đạt năng suất cao, sản phẩm sạch, an toàn và bảo vệ môi trường. Đây là cây trồng phù hợp để phát triển kinh tế hộ gia đình, gắn với xu hướng sản xuất nông nghiệp bền vững.

Ths. Phạm Thị Ngọc Điệp - Phòng CGKT Nông nghiệp