Nông Nghiệp Tuần Hoàn: Giải Pháp Tối Ưu Cho Phát Triển Bền Vững

         Nông nghiệp tuần hoàn đang nổi lên như một xu hướng phát triển không thể thiếu trong bối cảnh biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường đang ngày càng nghiêm trọng. Mô hình này không chỉ đáp ứng nhu cầu về sản xuất bền vững mà còn giúp cải thiện hiệu quả kinh tế, bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên và tăng cường an ninh lương thực.

         Thành phố Hải Phòng, với vị trí địa lý thuận lợi và tiềm năng đất đai đa dạng, đã xây dựng một nền nông nghiệp phát triển theo hướng hiện đại và bền vững. Hải Phòng không chỉ nổi bật với vai trò là một trong những trung tâm công nghiệp, dịch vụ hàng đầu của khu vực phía Bắc, mà còn là một địa phương có nền nông nghiệp phong phú, đáp ứng nhu cầu lương thực, thực phẩm cho người dân và góp phần quan trọng vào nền kinh tế địa phương. Việc áp dụng nông nghiệp tuần hoàn không chỉ phù hợp với chủ trương của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn mà còn mở ra những cơ hội lớn cho sự phát triển nông nghiệp bền vững trong tương lai.

           1. Nông Nghiệp Tuần Hoàn Là Gì?

          Nông nghiệp tuần hoàn là hệ thống sản xuất nông nghiệp theo hướng khép kín, trong đó các nguồn tài nguyên và phụ phẩm được tái sử dụng, tái chế hoặc chuyển hóa để tạo ra các sản phẩm mới. Khái niệm này nhấn mạnh việc sử dụng hợp lý tài nguyên, tối ưu hóa các quá trình sản xuất để giảm thiểu lãng phí và tác động tiêu cực đến môi trường. Trong mô hình này, phế phẩm từ các hoạt động trồng trọt, chăn nuôi và nuôi trồng thủy sản không bị bỏ đi mà được biến đổi thành tài nguyên hữu ích cho các chu trình sản xuất khác.

          Theo báo cáo từ Tổ chức Nông lương Liên Hợp Quốc (FAO), nếu áp dụng mô hình NNTH, lượng chất thải nông nghiệp có thể giảm tới 50%, và sử dụng phân bón hữu cơ có thể tăng năng suất cây trồng từ 15% đến 25%

            2. Lợi ích Của Nông Nghiệp Tuần Hoàn

            2.1. Tăng Năng Suất Và Giảm Chi Phí

         Nông nghiệp tuần hoàn giúp người sản xuất tái sử dụng chất thải nông nghiệp như phế phẩm cây trồng, phân chuồng, rác thải hữu cơ để sản xuất phân bón hoặc thức ăn cho chăn nuôi. Điều này không chỉ giúp giảm chi phí mua phân bón và thức ăn mà còn cải thiện năng suất và chất lượng sản phẩm nông nghiệp.

           Nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Nông nghiệp Quốc gia (NIAS) cho thấy các trang trại áp dụng Nông nghiệp tuần hoàn tại Việt Nam đã tăng năng suất trồng trọt lên 20%, đồng thời giảm 30% chi phí sản xuất nhờ sử dụng lại phân bón hữu cơ từ chất thải chăn nuôi.

            2.2. Bảo Vệ Môi Trường Và Phòng Chống Biến Đổi Khí Hậu

           Mô hình tuần hoàn giúp giảm phát thải khí nhà kính thông qua việc hạn chế việc đốt rác thải nông nghiệp, sử dụng phân bón hóa học, và quản lý tốt chất thải chăn nuôi. Theo ước tính của Bộ Tài nguyên và Môi trường, nông nghiệp đóng góp khoảng 18,4% lượng phát thải khí nhà kính tại Việt Nam. Nếu áp dụng rộng rãi Nông nghiệp tuần hoàn, lượng phát thải này có thể giảm đáng kể.

             3. Căn Cứ Pháp Lý Và Chủ Trương Phát Triển Nông Nghiệp Tuần Hoàn

            - Quyết định số 687/QĐ-TTg ngày 7/6/2022: Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án Phát triển kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam, trong đó nêu rõ việc xây dựng khung pháp lý và các quy định về thực hiện và phát triển kinh tế tuần hoàn phù hợp với pháp luật hiện hành và các cam kết quốc tế.

          - Quyết định số 540/QĐ-TTg ngày 22/5/2024: Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án Phát triển khoa học và ứng dụng, chuyển giao công nghệ thúc đẩy kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp đến năm 2030. Đề án xác định nông nghiệp tuần hoàn là định hướng quan trọng nhằm sử dụng hiệu quả tài nguyên, nâng cao giá trị gia tăng, bảo vệ môi trường và thúc đẩy phát triển nông nghiệp xanh, bền vững.

           4. Thực Tiễn Áp Dụng Nông Nghiệp Tuần Hoàn Tại Hải Phòng

           Hải Phòng đã và đang triển khai các mô hình nông nghiệp tuần hoàn nhằm hướng tới phát triển bền vững. Một số mô hình tiêu biểu như:

          Hợp tác xã Sông Giá tại xã Kênh Giang, huyện Thủy Nguyên, Hợp tác xã đã áp dụng công nghệ vi sinh để xử lý rác thải hữu cơ, phế phụ phẩm nông nghiệp và bèo tây, biến chúng thành thức ăn nuôi giun quế. Phân giun quế sau đó được sử dụng làm phân bón cho cây trồng, như dưa lưới trồng trong nhà màng, tạo nên một chu trình sản xuất khép kín, giảm thiểu sử dụng hóa chất và bảo vệ môi trường.

          Mô hình VAC Đảo Bầu: với tổng diện tích Đảo Bầu là 76 ha (trong đó hơn 30 ha diện tích mặt nước), đảo tiếp giáp với sông Đa Độ, là khu nông nghiệp sinh thái với hạ tầng cơ bản đáp ứng phục vụ sản xuất nông nghiệp sạch. Đảo Bầu gồm 3 khu vực chuyên biệt: Khu trồng rau sạch, hoa theo mùa; Khu chăn nuôi và khu nuôi trồng thủy sản.

          5. Thách Thức Và Giải Pháp

         Mặc dù Nông nghiệp tuần hoàn mang lại nhiều lợi ích, việc triển khai vẫn đối mặt với một số thách thức. Đầu tiên, người sản xuất còn thiếu kiến thức và kỹ năng trong việc quản lý chất thải và tối ưu hóa quy trình tuần hoàn. Thứ hai, cơ sở hạ tầng và công nghệ cần thiết để triển khai Nông nghiệp tuần hoàn vẫn còn hạn chế tại một số địa phương.

          Để vượt qua các thách thức này, cần có sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính sách nhà nước, đặc biệt là trong việc đầu tư hạ tầng và hỗ trợ các chương trình đào tạo, tập huấn cho người nông dân. Cán bộ kỹ thuật cần đóng vai trò chủ chốt trong việc tư vấn và hướng dẫn triển khai, trong khi nhà quản lý cần tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiếp cận các nguồn vốn hỗ trợ và công nghệ mới.

         6. Kết Luận

        Nông nghiệp tuần hoàn là một giải pháp tối ưu cho sự phát triển bền vững của nông nghiệp Việt Nam, đặc biệt là tại Hải Phòng, nơi có tiềm năng phát triển nông nghiệp lớn. Với sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính sách nhà nước và sự nỗ lực của người dân, cán bộ kỹ thuật và nhà quản lý, mô hình này hứa hẹn sẽ mang lại lợi ích không chỉ về mặt kinh tế mà còn cho cả môi trường và xã hội.

Ths. Lê Thị Đức – TP Đào tạo, Thông tin và Thị trường