Gìn giữ và phát triển làng nghề bánh đa Lạng Côn – xã Kiến Minh

        Làng nghề truyền thống mang đậm hồn quê

Bánh đa Lạng Côn – xã Kiến Minh

        Làng nghề bánh đa Lạng Côn, xã Kiến Minh, Thành phố Hải Phòng có lịch sử hình thành từ hàng ngàn năm trước. Trải qua bao biến động thăng trầm, làng nghề vẫn giữ được vẻ đẹp mộc mạc, truyền thống với hình ảnh những phên bánh đa trải khắp các ngõ nhỏ, sân nhà. Năm 2014, làng nghề bánh đa Lạng Côn được cục sở hữu trí tuệ thuộc Bộ khoa học và Công nghệ cấp giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu làng nghề. Hiện nay, làng chỉ còn khoảng 28 hộ giữ được nghề, với tinh thần gìn giữ và tự hào về di sản ông cha để lại. Mỗi ngày, cả làng cho ra thị trường hàng vạn chiếc bánh đa, phục vụ nhu cầu của địa phương và các tỉnh thành khác.

         Bí quyết làm nên hương vị đặc trưng của bánh đa Lạng Côn

Bánh đa được trải lên phên để phơi nắng

        Bánh đa Lạng Côn được làm từ những nguyên liệu đơn giản như gạo ngon, đường trầm, gừng, mè (vừng), gấc… nhưng lại đậm đà hương vị riêng biệt. ). Muốn bánh ngon phải đảm bảo được các yếu tố cơ bản như: gạo phải chuẩn, bột phải mịn, đủ nhiệt độ; người làm bánh phải làm việc cẩn thận, tỷ mỷ… Gạo sau khi được ngâm kỹ sẽ được xay nhuyễn thành bột mịn, sau đó tráng bằng máy để tạo thành từng lớp bánh mỏng đều, mềm dẻo. Bánh sau khi tráng được hấp chín, gỡ ra và trải lên phên để phơi dưới nắng.

Lật bánh đa khi phơi

        Để có thể cho ra lò những phiên bánh đa vào buổi sáng sớm người làm bánh thức dậy từ 2 giờ sáng để chuẩn bị xay bột, tráng bánh làm liên tục đến 9-10h trưa. Công đoạn phơi bánh là khó khăn và vất vả nhất vì phải phụ thuộc vào thời tiết nhiệt độ, nắng, mưa, nếu không cẩn thận bánh sẽ bị nứt, mốc, phải bỏ đi. Nếu trời nắng tốt, sau 20-30 phút bánh sẽ được lật và phơi thêm vài tiếng là có thể sử dụng. Bánh đa khi chín có màu vàng ruộm, thơm mùi gạo quyện với vị gừng, mè rang và chút béo bùi của gấc. Khi nướng lên, bánh giòn rụm, thơm phức, ăn cùng bún chả, lẩu hay chan nước dùng đều rất ngon miệng. Những chiếc bánh đa sau khi đã được phơi khô sẽ được đóng gói để thương lái đến thu mua giao đi khắp nơi. Giá mỗi chiếc bánh là 2.000 đồng/ cái.

         Hộ anh Phạm Văn Phác một người theo nghề làm bánh đa đã trên 20 năm chia sẻ: “Nhà tôi ba đời làm nghề bánh đa, đến đời tôi nếu như không sợ nghề truyền thống của làng bị mai một thì tôi cũng bỏ nghề lâu rồi. Nét đặc trưng cuả bánh đa Lạng Côn là được quạt tay trên than hoa chứ không nướng bằng máy để bánh giòn và giữ nguyên được mùi thơm đặc trưng của bánh”.

Nướng bánh đa trên than hoa trước khi giao hàng

        Trước kia, người dân chủ yếu làm bánh đa thủ công bằng tay rất vất vả mỗi ngày chỉ được vài trăm cái bánh. Nhưng những năm gần đây việc làm bánh đã được thay thế bằng máy trộn, máy tráng… một hộ tráng được trên 4000 bánh một ngày nên cũng phần nào giúp cho người dân đỡ vất vả giảm sức lao động và năng suất cũng được tăng lên đáng kể. Làng nghề không chỉ mang lại thu nhập ổn định từ 25-30 triệu đồng/tháng cho mỗi hộ mà còn góp phần tạo việc làm, nâng cao đời sống người dân trong làng.

          Xây dựng thương hiệu cho làng nghề

         Trong quá trình bảo tồn và phát triển làng nghề, cán bộ khuyến nông xã Kiến Minh cùng phối hợp với UBND xã, Hội Nông dân hỗ trợ tư vấn về đăng ký sản phẩm OCOP, xây dựng nhãn hiệu tập thể, tiêu chuẩn an toàn thực phẩm và phát triển thị trường tiêu thụ cho các hộ sản xuất bánh đa trong làng nghề. Tiêu biểu là hộ anh Phạm Văn Phác đã được hỗ trợ hoàn thiện hồ sơ và chính thức đăng ký sản phẩm OCOP cho bánh đa Lạng Côn vào năm 2024, từng bước đưa bánh đa vào hệ thống siêu thị, cửa hàng sạch trên cả nước.

        Bên cạnh đó, Hội Nông dân và các hộ sản xuất còn tổ chức các hoạt động trải nghiệm làng nghề cho du khách, đặc biệt là học sinh các trường trong và ngoài thành phố. Thông qua các chương trình trải nghiệm, du khách – nhất là các bạn nhỏ – sẽ được tận tay tham gia vào từng công đoạn của quy trình làm bánh đa truyền thống như: Học cách xay gạo thành bột và pha chế bột theo đúng tỷ lệ truyền thống; Trải nghiệm công đoạn tráng bánh nóng hổi trên khuôn tròn bằng vải lụa; Gỡ bánh ra phên, đem ra sân phơi nắng; Lật bánh, đóng gói và thưởng thức thành phẩm do chính tay mình làm ra. Không chỉ mang đến niềm vui và sự hứng khởi, hoạt động này còn giúp các em hiểu thêm về giá trị của lao động thủ công, trân trọng nghề truyền thống và khơi dậy lòng tự hào về quê hương. Những nụ cười rạng rỡ, ánh mắt thích thú của các bạn nhỏ khi nhìn thấy những chiếc bánh chín vàng giòn là minh chứng rõ nét cho thành công của hoạt động trải nghiệm làng nghề.

Các em học sinh trải nghiệm làm bánh đa

         Định hướng phát triển bền vững làng nghề

         Trong thời gian tới, UBND xã Kiến Minh tiếp tục phối hợp với Trạm Khuyến nông huyện, triển khai các chương trình hỗ trợ, duy trì và phát triển làng nghề bánh đa. Thường xuyên phối hợp mở các lớp tập huấn về an toàn vệ sinh thực phẩm, tuyên truyền, quảng bá sản phẩm, kết nối giữa sản xuất với tiêu thụ.

        Thông qua chương trình OCOP, sản phẩm bánh đa Lạng Côn sẽ được nâng cao chất lượng, bao bì, mở rộng thị trường, khẳng định vị thế hàng Việt trên thị trường. Việc gìn giữ và phát huy làng nghề truyền thống không chỉ là trách nhiệm của người dân địa phương mà còn là tâm huyết, sự đồng hành của đội ngũ khuyến nông trong hành trình gìn giữ bản sắc quê hương.

Ks Vũ Thị Chang-Trạm KN Kiến Thụy