Chuyển đổi số trong lĩnh vực nông nghiệp

08:38:38 28/03/2022 Lượt xem 1281 Cỡ chữ

Model.C_Title
Mục lục

        Theo giới chuyên gia, để phát triển bền vững trong tương lai, nông nghiệp cần bắt kịp xu hướng chuyển đổi số, chứ không dừng lại ở canh tác, sản xuất, kinh doanh theo phương thức truyền thống. Chuyển đổi số trong nông nghiệp giúp nâng cao năng suất làm việc, nâng cao lợi nhuận, tối ưu hóa sản xuất và đem lại cơ hội mở rộng cao hơn.

Chuyển đổi số trong lĩnh vực nông nghiệp (Ảnh minh họa)

          1. Sự cần thiết

         Chuyển đổi số là xu hướng phát triển tất yếu của lịch sử cho mỗi quốc gia, doanh nghiệp ở các lĩnh vực. Và ngành nông nghiệp không nằm ngoài quy luật tất yếu đấy.

         Ngành nông nghiệp của chúng ta mặc dù đã tồn tại khá lâu nhưng chất lượng lao động và hàng hóa chưa cao, sức cạnh tranh so với các nước trong khu vực và trên thế giới còn yếu, người nông dân không am hiểu thị trường và thị trường cũng khá mơ hồ về sản xuất. Đấy là lý do mà các đợt giải cứu sản phẩm của người nông dân vẫn diễn ra thường xuyên.

         Chuyển đổi số nông nghiệp là cơ hội để Việt Nam thay đổi mô hình sản xuất nhỏ lẻ, kém hiệu quả và thiếu liên kết chuỗi giá trị để thay vào đó là một nền nông nghiệp minh bạch dữ liệu và thông tin giúp nông nghiệp Việt Nam vươn xa và có trách nhiệm hơn với người tiêu dùng. Theo các chuyên gia, chuyển đổi số nông nghiệp thành công phải bắt đầu từ nông dân, coi người nông dân là người đầu tiên và là gốc để chuyển đổi số. [1]

          2. Mục tiêu chuyển đổi số trong nông nghiệp

         Mục tiêu đến năm 2025 về phát triển Chính phủ số trong nông nghiệp đó là cơ bản hoàn thành cơ sở dữ liệu về cây trồng, vật nuôi, thủy sản; xây dựng bản đồ số nông nghiệp sẵn sàng kết nối, chia sẻ và cung cấp dữ liệu mở để thực hiện dịch vụ công trực tuyến phục vụ người dân và doanh nghiệp, vận hành Chính phủ điện tử, tiến tới Chính phủ số, phát triển kinh tế số, xã hội số; xây dựng nền tảng ứng dụng công nghệ chuỗi khối để cung cấp thông tin về môi trường, thời tiết, chất lượng đất đai phục vụ nông dân nâng cao năng suất và chất lượng cây trồng, hỗ trợ chia sẻ các thiết bị nông nghiệp qua nền tảng số.

          Về tầm nhìn chuyển đổi số trong lĩnh vực nông nghiệp đến năm 2030 được xác định nhằm tạo dựng môi trường, hệ sinh thái số nông nghiệp làm nền móng, kiến tạo thể chế, thúc đẩy chuyển đổi từ “Sản xuất nông nghiệp” sang “Kinh tế nông nghiệp”; phát triển nền nông nghiệp công nghệ cao theo hướng chú trọng nông nghiệp thông minh, nông nghiệp chính xác, tăng tỷ trọng của nông nghiệp công nghệ số trong nền kinh tế.

         Chuyển đổi số giúp kết nối 9 triệu hộ nông dân với các doanh nghiệp chế biến, thương mại gắn với 100 triệu người tiêu dùng trong cả nước, thậm chí cả hàng tỷ người tiêu dùng trên thế giới. Đây là cơ hội để chúng ta thay đổi mô hình sản xuất nhỏ lẻ, kém hiệu quả và thiếu liên kết chuỗi giá trị đã tồn tại của nền nông nghiệp nước ta hàng chục năm qua.

Thúc đẩy chuyển đổi số ngành nông nghiệp sẽ góp phần nâng

cao năng suất, hiệu quả của ngành và bảo đảm phát triển bền vững (Ảnh minh họa)

         Mục tiêu chuyển đổi số của Bộ NN&PTNT là thúc đẩy nông dân, các doanh nghiệp tham gia các hoạt động trong nông nghiệp tăng cường ứng dụng công nghệ số vào quy trình sản xuất, cung cấp dịch vụ nông nghiệp. Bộ sẽ tham gia vào tất cả quá trình quản lý, giám sát nguồn gốc; hình thành hệ sinh thái nông nghiệp số nhằm khuyến khích người dân và doanh nghiệp tham gia vào chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ số trong quy trình sản xuất, cung cấp dịch vụ nông nghiệp.

           Bộ NN&PTNT đã đặt ra mục tiêu xây dựng 80% cơ sở dữ liệu số về nông nghiệp, cập nhật trên nền tảng dữ liệu lớn (Big data) có sự đóng góp của tổ chức, cá nhân, cộng đồng am hiểu về tri thức nông nghiệp về các lĩnh vực cây trồng, vật nuôi, thủy sản, chế biến,… Người nông dân cần được tiếp cận bản đồ số nông nghiệp và được cung cấp dữ liệu mở để thực hiện dịch vụ công trực tuyến phục vụ người dân và doanh nghiệp, vận hành Chính phủ điện tử, tiến tới Chính phủ số, phát triển kinh tế số, xã hội số. [4]

            3. Lợi ích

           * Chuyển đổi số mang lại lợi ích vượt trội cho nông nghiệp

          Chuyển đổi số sẽ mang lại những lợi ích vượt trội cho ngành nông nghiệp như giảm chi phí vận hành, khả năng tiếp cận khách hàng cao, người quản lý dễ dàng đưa ra quyết định phù hợp, chính xác nhờ dữ liệu báo cáo hàng ngày, giúp tối ưu hóa năng suất lao động của mỗi người trong hệ thống, tăng tính cạnh tranh của tổ chức.

        Thực tế đã chứng minh rằng, khi doanh nghiệp, cá nhân ứng dụng chuyển đổi số sẽ tạo ra các nông sản chất lượng cao, giá thấp, truy xuất dễ dàng nguồn gốc sản phẩm. Khi sử dụng công nghệ Internet và trí tuệ nhân tạo sẽ giúp việc thu thập, kiểm tra thuận tiện hơn. Đặc biệt thiết bị bay không người lái sẽ giúp việc phun thuốc bảo vệ thực vật đồng đều và an toàn cho người sử dụng.

           * Công nghệ số đã giúp người nông dân dễ dàng quản lý sản xuất

          Trong thủy sản, được ứng dụng hệ thống máy móc như sóng siêu âm, máy đo dòng chảy, thiết bị định vị, hệ thống thu - thả lưới giúp,… được dùng đảm bảo cho việc nuôi thủy hải sản hiệu quả.

         Ngoài ra với việc nuôi tôm, còn được ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo giúp phân tích dữ liệu về chất lượng nước hay việc quản lý thức ăn của tôm. Từ đó công nghệ tự động hóa được dùng cho việc chế biến thủy hải sản từ quá trình phân loại, đóng gói hay dây chuyền sản xuất, giảm chi phí, tiết kiệm nhân lực và thời gian, đảm bảo hiệu quả.

            4. Thực trạng chuyển đổi số trong nông nghiệp hiện nay

          Hiện sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản nước ta được tổ chức theo 3 hình thức sản xuất chủ yếu, gồm: Hộ, hợp tác xã, doanh nghiệp. Theo Tổng cục Thống kê, tại thời điểm 1/7/2020 cả nước có 9.123 nghìn đơn vị sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản, trong đó có trên 9.108 nghìn hộ sản xuất; 7.418 hợp tác xã; 7.471 doanh nghiệp. Đây là một trong những thành phần quan trọng trong chuyển đổi số nông nghiệp. [1]

       Trong những năm qua, ngành nông nghiệp cũng đã quan tâm nhiều hơn đến các giải pháp chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ vào hầu hết các lĩnh vực của ngành. Đến nay, hầu hết các nhóm công nghệ số cơ bản trong nông nghiệp đều đã được triển khai hoặc bắt đầu được thử nghiệm tại nước ta. Cụ thể, trong lĩnh vực trồng trọt, công nghệ nền tảng Internet vạn vật (IOT), dữ liệu lớn (Big Data) được ứng dụng thông qua các sản phẩm công nghệ số là phần mềm đã cho phép phân tích các dữ liệu về môi trường, loại cây và giai đoạn sinh trưởng của cây, qua đó giúp người tiêu dùng có thể truy xuất và theo dõi giai đoạn sinh trưởng của cây theo thời gian thực…

         Lĩnh vực chăn nuôi, công nghệ IOT, công nghệ chuỗi khối (blockchain), công nghệ sinh học được áp dụng rộng ở trang trại chăn nuôi quy mô lớn.

        Lĩnh vực lâm nghiệp, ứng dụng công nghệ DND mã mạch trong quản lý giống lâm nghiệp và lâm sản; công nghệ GIS và ảnh viễn thám để xây dựng các phần mềm phát hiện sớm và cảnh báo cháy rừng từ ảnh vệ tinh, phần mềm giám sát và phát hiện sớm mất rừng, suy thoái rừng...

       Lĩnh vực thủy sản, chuyển đổi số mạnh mẽ với việc sử dụng thiết bị dò cá sử dụng sóng siêu âm, máy đo dòng chảy, điện thoại vệ tinh; máy thu lưới vây (đứng); hệ thống thu - thả lưới chụp, công nghệ GIS và hệ thống định vị toàn cầu (GPS) giúp quản lý đội tàu khai thác hải sản xa bờ. Trong nuôi trồng thủy sản, ứng dụng công nghệ nuôi thủy sản tuần hoàn (RAS), công nghệ Biofloc, công nghệ Nano cũng đang được ứng dụng ngày càng phổ biến. Ngoài ra, công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) đã được sử dụng trong nuôi tôm nhằm phân tích các dữ liệu về chất lượng nước; quản lý thức ăn và sức khỏe tôm nuôi. Công nghệ tự động hóa trong khâu chế biến thủy sản, từ phân loại, hấp, đóng gói, dây chuyền sản xuất… giúp giảm chi phí sản xuất, đảm bảo chất lượng sản phẩm.[1]

         Ngoài ra, sản xuất nông nghiệp Việt Nam đang bắt đầu thử nghiệm ứng dụng các công nghệ hiện đại khác như: Công nghệ máy bay không người lái để phun thuốc bảo vệ thực vật, bón phân; sử dụng robot để gieo hạt tự động, robot gắn các thiết bị cảm biến để thu thập và phân tích dữ liệu, sau đó đưa ra quyết định chăm sóc cây trồng phù hợp; sử dụng tế bào quang điện để sản xuất điện năng từ năng lượng mặt trời phục vụ cho sản xuất nông nghiệp.

 

Trung tâm Khuyến nông Hải Phòng tổ chức phun chế phẩm sinh học bằng máy bay không người lái cho mô hình

sản xuất lúa chất lượng cao chứng nhận đạt hữu cơ gắn truy xuất nguồn gốc và liên kết tiêu thụ sản phẩm

        Với xu hướng sử dụng ngày càng nhiều các công nghệ số, nông nghiệp Việt Nam đang dần chuyển đổi từ nông nghiệp truyền thống sang nông nghiệp hiện đại. Thông qua chuyển đổi số đã mang đến những giá trị mới và bền vững cho sản xuất nông nghiệp và cho thấy tầm quan trọng, tính cấp thiết của quá trình này. Không chỉ vậy, chuyển đổi số nông nghiệp đã giúp nông dân sản xuất với chi phí thấp nhất, nhưng bán ra với giá cao nhất. Người sản xuất được kết nối trực tiếp, đưa nông sản tới tay người tiêu dùng mà không qua khâu trung gian. Đồng thời, giúp mọi người kết nối với nhau dễ dàng hơn, thuận lợi hơn.

           5. Khó khăn

          Tuy nhiên, việc ứng dụng công nghệ số vào nền nông nghiệp không được đồng bộ, khá manh mún khiến sự phát triển không đồng đều.

         Chất lượng nguồn nhân lực có chuyên môn cao trong nông nghiệp số còn hạn chế. Hầu hết những người nông dân vẫn chưa được đào tạo bài bản về chuyển đổi số nên việc ứng dụng vào vẫn còn gặp khó khăn trong các thao tác và đánh giá hiệu quả;

           Diện tích canh tác nhỏ lẻ, manh mún;

         Chưa có sự kết hợp của các ngành năng lượng vào nông nghiệp để phục vụ cho việc tưới tiêu hay kho lạnh,… cho các trang trại nhỏ hoặc vùng sâu, vùng xa;

         Các doanh nghiệp nông nghiệp đầu tư vào chuyển đổi số chưa nhiều. Những sàn thương mại điện tử hiện nay vẫn chưa kết nối hiệu quả với người nông dân. Khiến cho sản lượng đầu ra gặp khá nhiều khó khăn, sản phẩm khó đến tay người tiêu dùng cần thiết;

          Chuyển đổi số trong nông nghiệp khó khăn về cơ sở hạ tầng, việc ứng dụng công nghệ mới chưa đồng bộ, chưa đáp ứng yêu cầu, các công nghệ phụ trợ chưa tương xứng phù hợp trong ngành;

         Trình độ cơ giới hóa còn thấp, các công nghệ phụ trợ phục vụ phát triển nông nghiệp (cơ khí, chế biến sâu, dây chuyền kiểm nghiệm sản phẩm nông nghiệp…) chưa tương xứng;

          Dự báo sản lượng các sản phẩm nông nghiệp vẫn chủ yếu bằng kinh nghiệm.

         Để giải quyết những khó khăn này trong điều kiện sản xuất nhỏ lẻ, manh mún là không thể, nhiều chuyên gia nhấn mạnh. Họ cho rằng, để mở rộng chuyển đổi số trong nông nghiệp thì phải củng cố, phát triển tổ hợp tác, hợp tác xã, nhất là mô hình hợp tác có sự tham gia của doanh nghiệp, trong đó doanh nghiệp là đầu tàu người nông dân là trung tâm.[3]

       Có thể khẳng định rằng, xu hướng của chuyển đổi số sẽ tiếp tục được đẩy mạnh và phát triển rất nhiều trong thời gian tới. Tiềm năng của công cuộc chuyển đổi số ngành nông nghiệp tại Việt Nam là rất lớn vì được sự được sự hậu thuẫn của nhà nước cũng như rất nhiều tổ chức khác nhau. Để có thể đi tắt, đón đầu và nhanh chóng bắt kịp với tốc độ phát triển của thế giới, không chỉ riêng ngành nông nghiệp mà tất cả lĩnh vực phải cùng nhận thức được tầm quan trọng của chuyển đổi số, từ đó hoạch định một kế hoạch phát triển phù hợp.[5]

        Tài liệu tham khảo:

[1] Cao Thi Hà (2021), “Vai trò của người nông dân trong chuyển đổi số nông nghiệp”, Tạp chí Con số Sự kiện, http://consosukien.vn/vai-tro-cua-nguoi-nong-dan-trong-chuyen-doi-so-nong-nghiep.htm, truy cập ngày 25/3/2022

[2] Fsivietnam (2022), Chuyển đổi số trong ngành nông nghiệp, https://fsivietnam.com.vn/chuyen-doi-so-trong-nganh-nong-nghiep/ , truy cập ngày 25/3/2022

[3] Hiền Trang (2021), Chuyển đổi số trong lĩnh vực nông nghiệp: Lợi ích, khó khăn và giải pháp, Kinh tế nông thôn, https://kinhtenongthon.vn/chuyen-doi-so-trong-nong-nghiep-loi-ich-kho-khan-va-giai-phap-post43437.html, truy cập ngày 25/3/2022

[4] Trọng Tùng & Nguyễn Thành Trung (2021), Nông nghiệp Việt Nam sẽ chuyển đổi số như thế nào?, Kinh tế & Đô thị https://kinhtedothi.vn/xu-huong-nong-nghiep-viet-nam-se-chuyen-doi-so-nhu-the-nao.html, truy cập ngày 25/3/2022

[5] Chuyển đổi số ngành nông nghiệp: Thực trạng và cơ hội 2022 https://simerp.io/blog/chuyen-doi-so-nganh-nong-nghiep/, truy cập ngày 25/3/2022

Phòng Đào tạo và Thông tin tuyên truyền

 

Đối tác/Liên kết
Trang chủ
Thống kê truy cập
  • Hôm nay: 3064
  • Hôm qua: 7342
  • Tuần này: 28440
  • Tuần trước: 28914
  • Tháng này: 294483
  • Tháng trước: 274746
  • Lượt truy cập: 2699320
0225.3541.398 
messenger icon